تأمین مالی مبتنی بر اوراق بدهی
بی شک نظام مناسب تأمین مالي شركتي و اخذ تصميم‌های مالي صحیح به‌منظور تأمین مالي با اهدافي نظير اجراي پروژه‌هاي سودآور، پرداخت بدهي‌ها يا تأمین كسري سرمايه در گردش منجر به تسريع در فرآيند رشد و توسعۀ شركت‌ها مي‌شود. توجه به مقولۀ مديريت ريسك در حوزه تأمین مالي بسیار حائز اهميت است و وجود گزينه‌هاي مختلف با توجه به عواملی نظیر مدت زمان تأمین مالي، نرخ تأمین مالي، ريسك شيوۀ تأمین مالي، حجم ريالي تأمین مالي و محل تأمین منابع مالي منجر به فراهم آمدن امكان پوشش ريسك‌هاي غير‌سيستماتيك می‌شود و شركت‌ها مي‌توانند مناسب‌ترين تركيب تأمین مالي را با توجه به ساختار سرمايه خود انتخاب کنند.
هدف همۀ شرکتها حداکثر کردن ثروت سهامداران است. وجود نقدينگي كافي و به‌موقع هم‌چون جريان خون در بدن انسان، ادامۀ حيات سازمان‌ها و شركت‌ها را به دنبال خواهد داشت و يكي از مهم‌ترين عوامل موفقيت شركت‌ها، تأمین نقدينگي با نرخ مناسب است، زيرا محور اصلي توجيه‌پذيري پروژه‌هاي سرمايه‌اي و اقتصادي بودن توليد، نرخ تأمین مالي است.
بهطور کلی نحوۀ تأمین منابع مالی مورد نیاز بنگاه‌های اقتصادی در بازار سرمایه را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد:
1) اوراق مبتنی بر سرمایه نظیر افزایش سرمایه و عرضۀ عمومی اولیه؛
2) اوراق مبتنی بر بدهی نظیر اوراق مشارکت، اوراق مرابحه، اوراق اجاره، گواهی سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه‌گذاری عام/خاص، اوراق قرضالحسنه و اوراق استصناع.
انتخاب هر کدام از روش‌های تأمین مالی، تأثیر متفاوتی بر عایدی سهامداران و ارزش بازار شرکت دارد.
الف) تأمین مالی مبتنی بر اوراق بدهی
ب) اوراق مشارکت
اوراق مشارکت روش مناسبی برای تأمین منابع مالی طرحهای اقتصادی سودآورِ شرکت است. این اوراق به‌منظور تأمین بخشی از منابع مالی مورد نیاز انواع پروژه‌های اقتصادی استفاده می‌شود. فرآیند دریافت منابع مالی با استفاده از اوراق مشارکت به 3 تا 6 ماه زمان نیاز دارد.
اوراق اجاره
اوراق اجاره، ابزاری است برای تأمین منابع مالی از طریق انتشار عمومی اوراق بهادار، به پشتوانة بخشی از دارایی‌های موجود شرکت یا دارایی‌هایی که شرکت قصد خرید آن را دارد. فرآیند دریافت منابع مالی ناشی از انتشار اوراق، بهطور متوسط به 3 تا 6 ماه زمان نیاز دارد.
اوراق مرابحه
با استفاده از اوراق مرابحه شرکت میتواند به پشتوانۀ دارایی‌ها و مواد و کالایی که قصد خرید آن را دارد، به تأمین منابع مالی از طریق انتشار عمومی اوراق بهادار بپردازد. فرآیند دریافت منابع مالی ناشی از انتشار اوراق، بهطور متوسط به 3 تا 6 ماه زمان نیاز دارد.
اوراق سپرده مدت دار سرمایه گذاری
گواهی سپردۀ مدت‌دار سرمایه‌گذاری با هدف تأمین منابع مالی موردنیاز پروژه¬های (طرحهای توسعه و نوسازی) با توجیه سودآوری به‌واسطة بانک‌ها منتشر می‌شود. منابع مالی ناشی از انتشار اوراق، بهطور متوسط به 2 تا 5 ماه زمان نیاز دارد.
اوراق قرض الحسنه
اوراق بهادار با نام و قابل نقل و انتقالی است که نشان‌دهندۀ میزان بدهی ناشر اوراق به دارندگان اوراق است که باید در سررسید یا سررسیدهای معین پرداخت شود.
اوراق استصناع
اوراق بهاداری بانام یا بی‌نام قابل نقل و انتقالی است که دارندۀ آن، مالک مشاع دارایی پایۀ قرارداد استصناع است. صکوک استصناع در صورت پذیرش از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار قابل معامله در بورس و یا فرابورس است. توضیح آن‌که دستورالعمل اوراق سفارش ساخت به تصویب سازمان بورس و اوراق بهادار نرسیده است و اطلاعات این جدول با توجه به دستورالعمل اجرایی انتشار صکوک استصناع ریالی مصوب بانک مرکزی ج.ا.ا تدوین شده است.
الف-1) مشاورۀ عرضۀ اوراق بدهی
تنوع ابزارهای بدهی در بازار پول و سرمایۀ کشور نیاز به استفاده از خدمات مشاوران عرضۀ اوراق بدهی را افزایش داده است. پس از انعقاد قرارداد مشاورۀ عرضۀ اوراق بدهی در راستای انتشار اوراق مشارکت، اجاره، مرابحه، استصناع، قرض¬الحسنه و گواهی سپرده خدمات زیر را به مشتریان قابل ارائه است:
• بررسی برنامه یا طرح موضوع تأمین مالی بانی/ناشر و ارائۀ مشاوره در مورد شیوۀ تأمین مالی مناسب؛
• ارائۀ مشاوره در مورد قوانین و مقررات عرضۀ اوراق بهادار و تکالیف قانونی بانی/ناشر؛
• نمایندگی قانونی بانی/ناشر نزد مراجع ذی‌صلاح به‌منظور پیگیری مراحل قانونی اخذ مجوزهای تأمین مالی؛
• تهیۀ گزارش توجیهی تأمین مالی از طریق انتشار اوراق بهادار و سایر مستندات مورد نیاز برای ارائه به مرجع اعطای مجوز انتشار اوراق بهادار.
الف-2) تعهد پذیره¬نویسی و ضمانت
از الزامات انتشار اوراق بدهی در بازار¬ سرمایۀ ایران، تعهد پذیره‌نویسی و ضمانت اوراق است. گروه خدمات بازار سرمایه گنجینه پارت با پذیرش سمت متعهد پذیره¬نویس، پذیره¬نویسی موفق اوراق و دستیابی به کل منابع مورد نیاز بانی/ناشر را متعهد می‌شود.
الف-3) بازارگردانی
بر اساس تعریف قانون بازار اوراق بهادار و دستورالعمل فعالیت بازارگردانی در بورس اوراق بهادار تهران، بازارگردان، کارگزار یا معامله‌گری است که با اخذ مجوز لازم و با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق بهادار معین و تحدید دامنۀ نوسان قیمت آن، به دادوستد اوراق بهادار میپردازد. یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های گروه خدمات بازار سرمایه که بخش عمده‌ای از منابع خود را به آن اختصاص داده‌اند، بازارگردانی اوراق بهادار است و فراهم کردن نقدشوندگی مناسب برای اوراق بهادار منتشر شده، مهم‌ترین وظیفۀ بازارگردان است.
